Civîna payîza 2004an Îdyomên kurdî

KURMANCÎ
hejmar 35
payîz 2004
rojnameya taybetî ya Enstîtuya Kurdî ya Parîsê li ser pirsên zaravê kurmancî
Min ev nivîsî ne ji bo sahibrewacan
Belkî ji bo biçûkêd Kurmancan
Ehmedê Xanî
(Sedsala XVII)
Civîna payîza
2004an
Civîna 34an ya Kurmancî ji 6 ta 12ê kanûna 2004an li Bîskops Arnö dar ket.
BeÒdarên civînê vê carê jî li ser peyvên dunavî, stranên folklorî, devoka Berrîya
Mêrdînê û îdyomên kurdî xebitîn.
Ev hevalên han di civînê de beÒdar bûn: Mistefa Aydofian (Mêrdîn), Lutfî Baksî
(Xerzan), Xosro Ebdullahî (Salmas), ElîÒêr (Wan), Hemîd Kilicaslan (Mêrdîn),
Mehmûd Lewendî (Qerejdax), Emîn Narozî (Batman), Selam Nûman (QamiÒlo),
Cemal Onursal (Cizîr), Zinar Soran (Dêrik), Têmûrê Xelîl (Rewan) û ReÒo Zîlan
(Agirî).
Encamên xebata vê civînê di vê hejmara Kurmancî de tên belav kirin.
Îdyomên kurdî
Amadekar : Hemîd KILIÇASLAN
Mistefa AYDOflAN
kurdî
tirkî
qaÒilkê gûzê danegirtin: qalikê (qaÒil) gûzê tijî nekirin
fındık kabufiunu doldurmamak
qalibê qûnxwaran: ’elo xemxwarê dinê, ’elîyê xemxwar dert babası, Marko PaÒa
qalibbetal: ji keran deyn kiriye
qapana yekî seqet bûn
qelemÒor
qermîçekên wî ne yên van salan e: yê berê ye
fransizî
être sans importance, une broutille, une bagatelle
personne qui se soucie exagérément des malheurs
des autres, un écorché vif
qui a des pieds trop grand, hors normes
être déséquilibré
gratte-papier, plumitif
être plus mûr que son apparence
îngilîzî
to be trifling, insignificant
s.o. who is excessively concerned about
other people’s misfortunes
s.o whose feet are too big,
to be out of balance
pen pusher
to be more mature than he looks
se rattraper, s’accorder des compensations
pour les peines du passé
glouton, insatiable
parler sans se ménager, plaider sans cesse
s’épuiser en parlottes ; se parler
jusqu’à l’épuisement
parler à tort et à travers, être impertinent
to compensate one self for,
to take revenge for past misfortune
a glutton, insatiable
to speak tirelessly, to argue unceasingly
to wear oneself out speaking, to talk
till exhausted
to talk a lot of rubbish, to be impertinent
qu’il aille au diable ! qu’il aille en enfer
let him go to the devil! , let him go to hell
mezhebi geniÒ
dizlerinin bafiı çözülmek
imanı gevretilmiÒ
yolgeçen hanı
malını tanımak
anası afilamak
anasını afilatmak
kıçını kaldıramamak
birbirini sınamak
kıçını kıpırdatmamak, götünü yerden
kaldırmamak
birbirine uymayan iÒler yapmak
baÒından büyük iÒlere giriÒmek
large d’esprit, dévergondée
avoir les jambes coupées, être interdit de mouvement
épuisé, usé jusqu’à la corde, à bout de force
marie-couche-toi-là, salope
connaître son affaire
trimer, peiner, suer sang et eau
faire souffrir qqn, faire travailler dur
ne plus pouvoir bouger, avoir le cul cloué au sol
se tester, se jauger
ne pas bouger son cul, ne pas se dépêcher
broad minded, shameless
to have one’s legs amputated, to be unable to walk
exhausted, worn out, at the end of one’s tether
disposable woman, whore
to know one’s own business
to slave away, to sweat blood
to make s.o. suffer, to make s.o. work hard
to be unable to move, to be pinned to the ground
to test oneself, to size oneself up,
not to get a move on, not to hurry
faire des choses incompatibles
avoir des prétensions démesurées, entreprendre
des actions dépassant ses capacités
suçlu oldufiu halde suçu yokmuÒ gibi se disculper et se donner le beau rôle
davranmak
çıfiırından çıkmak
dépasser la mesure
iplifiini pazara çÈkarmak
dévoiler, révéler les dessous d’une affaire
kendinden emin olmak
être sûr de soi ; avoir les arrières solides
damafiÈ kurumak
avaler sa salive
çok Òanslı olmak
être très chanceux, avoir de la veine
gazaba gelmek, köpürmek
s’emporter, écumer de colère
atafia geçmek
passer à l’attaque, monter sur ses grands chevaux
birine yol vermemek, önünü tıkamak barrer la route à qqn, empêcher qqn d’agir
açlıktan nefesi kokmak
crever la dalle, avoir l’estomac creux
kurnaz tilki
renard rusé
to do incompatible things
to make excessive claims, to undertake
actions beyond one’s abilities
to exonerate oneself and show oneself
in a good light
to go too far, to overstep the mark
to reveal or disclose the hidden side of a scandal
to be sure of oneself, to have solid backing
to gulp
to be very lucky, to be a lucky devil
to get carried away, to foam with rage
to go on the offensive
to stand in s.o.’s way, to prevent s.o. from acting
to be famished, to have an empty stomach
sly fox
salıvermek
sakalı defiirmende afiartmak
sakalı kaptırmak, sakalı ele vermek
biti kanlanmak
lâcher la bride sur le cou, laisser faire
vieillir sans avoir rien appris
se laisser conduire par le bout du nez, se laisser faire
prospérer, s’engraisser, devenir riche
to unleash
to grow old having learned nothing
to allow oneself to be led by the nose
to prosper, to enrich oneself
patavatsız konuÒmak, ne dedifiini
bilmemek
ÒapÒallaÒmak, güpegündüz yolunu
kaybetmek
gün dofimak
sıkıntıya düÒmek, dara düÒmek
kötü yakalanmak
être impertinent, ne pas savoir ce qu’on dit,
ne pas mesurer la portée de ses paroles
être désorienté, être paumé,
perdre la boussole
se lever (soleil)
se trouver en difficulté, être en détresse
être dans une mauvaise passe,
être pris au dépourvu
mal à propos, les invités sont arrivés au
mauvais moment
milieu de la journée, en plein jour
obtenu sans effort, gratuit
to be impertinent, not to realise what one’s
saying,
to be disoriented, to lose one’s head
qermîçekên salên xerab dagirtin: ‘ewda xwe vekirin
erkeklik organÈ iri olan
dengesiz
kalemÒör
görünüÒünden daha çok deneyimli
olmak
acısını çıkarmak
qirikbiqul
qirika xwe qelaÒtin (qetandin): tûk di dev de ziwa bûn
qirik û gewrî li hev zuha kirin
bofiazı delik, doymak bilmez
bofiaz patlatmak
karÒılıklı boÒuna çene patlatmak
qirika wî bê derence bûn: bê der û Òîpane bûn /
bergîya devê xwe nizanîn
bi qîra wî kirî, bi qîr û felqîra wî kirî,
bi cehenema wî kirî: cehenema wî
qorikpehn, mezhebfireh
qudûm Òikestin
qûÒqetyayî
qula ber destan
qumaÒê xwe nas kirin
qûn lê qetîn
qûn lê qetandin
qûn pê ve ranebûn
qûna hev sax kirin: qûna hev pîvan
qûna xwe ji erdê ranekirin
patavatsız olmak, ne dedifiini
bilmemek
canı cehenneme
qûna mirîÒkê li ser hêka betê danîn
qûn ya mirîÒkê ye hêka betê dike, qûn qûna mirîÒkê ye
hêkên qazan dike
qûna xwe ÒûÒtin û li ser pûngê danîn
qûna xwe ji derpê derxistin
qûna yekî dan tavê
qura yekî germ bûn
qurtequrt li qirikê daketin
quzê gur pê re bûn: quzê gur pê ve bûn
rabûn ser tapanan
rabûn ser zengoyan (rikêban)
rê nedan yekî
reqreq (teqreq) jı gewrîyê hatin
rovîyê (rêvî) zexel: rovîyê xasûk
(qurnaz, fêlbaz, fenek, dekbaz), rovî
riÒme li serî gerandin
rih li ber tavê spî kirin: rih di aÒ de spî kirin
riha xwe xistin nav lepan: rihê xwe dan dest
riÒkên wî jîr bûn: riÒkên wî biÒkufîn,
riÒkên wî bûne spî, mû pê ve hatin
rêya devê xwe nezanîn: bergîya devê xwe nezanîn,
persenga devê xwe nezanîn
roj lê gerîn
roj lê hilatin
roj lê teng bûn
roj li cîhekî teng lê çûn ava
’esra teng: mêvan di ’esra teng de hatin
roj li nîvro
rûnê ji axê
kötü zaman: misafirler kötü
zamanda geldiler
gün ortası, gün ıÒıfiında
yerde bulunmuÒ gibi
to rise (sun)
to find oneself in a jam, to be in dire straits
to be going through a bad patch,
to be caught off one’s guard
at the wrong time, the guests arrived at a bad time
in the middle of the day, in broad daylight
gained without effort, gratuitously
rûyê min ji te reÒ
rûyê min li ber te reÒ
rûyê min ji ber te reÒ e
rûreÒ kirin
rû li ber yekî ranebûn: serî li ber yekî ranebûn
kusuruma bakma, hoÒgörünüze
sıfiınıyorum, mahcubum
sana karÒı mahcubum
yaptıklarından ötürü mahcubum
rezil etmek, rezil rüsva etmek
yüzü tutmamak
saxmirî: mirîyê sax
serbêjing
serdil: delalî, serê biskê
sercêz
serderbilind: sivderbilind
serî xwarin
serî di avtêzê de kirin
serê hespê xwe ragirtin
serî ne li ser tu keviran bûn
serî lê gerandin
serî ÒûÒtî gulî hûnayî
sergirtî
sergobiçûk
serî berdan
serî jê standin
serî hay ji qûnê tune bûn
serî kurr kirin û sûravk lê kirin
serî lê mezin kirin
serobinî hev bûn
yaÒayan ölü
kalburüstü
gözbebefii, gözde
1) birinci kalite ; 2) üstün
konuksever
baÒını yemek
evlenmek için kandÈrmak
gemlemek, frenlemek
evsiz barksız, iÒsiz güçsüz olmak
ufiraÒtırmak
ununu elemiÒ elefiini asmıÒ
üstü kapalı
dünyası dar
dizginleri salıvermek
gemi azıya almak
baÒka bir dünyada yaÒamak
bu yetmezmiÒ gibi bir de ...
pohpohlamak, koltuklarını kabartmak
alt üst olmak, allak bullak olmak
je suis confus devant toi
I am embarrassed or confused to be in front of you
je suis confus envers toi
j’ai honte de ce que j’ai fait, je suis confus
confondre, faire honte, ridiculiser
ne pas oser, s’empêcher par pudeur
de dire ou faire qqch.
mort vivant
distingué, trié sur le volet
chéri, choyé
1) de premier choix, de première qualité ; 2) supérieur
accueillant, hospitalier
être la cause de la perte de qqn
séduire en promettant le mariage
brider, freiner, contrôler
être sans feu ni toit
enquiquiner, tracasser
il n’est pas né de la dernière pluie
discrètement
qui a un horizon borné
lâcher la bride
avoir la bride sur le cou
vivre sur un nuage ; être coupé des réalités
de surcroit, comme si cela ne suffisait pas
flatter, donner la grosse tête à qqn
être sens dessus dessous, sombrer dans la pagaille
I am embarrassed or confused, to ward you
I am ashamed of what I did, I am embarrassed
to confound, to shame or ridicule
not to dare, to be prevented from saying
or doing s.th. by modesty or prudery
living death
distinguished, specially chosen
cherished, pampered
1)first choice, best quality; 2) superior
welcoming, hospitable
to be the cause of the death of s.o.
to seduce by promising mariage
to rein back, to brake, to control
to be without hearth or home
to bother, to harass
he wasn’t born yesterday
discreetly
narrow minded
to go all out
to have a free hand
to live on a cloud, to have ones head in the clouds
as if that wasn’t enough
to flatter s.o.
to be all topsy turvy, in a mess
Peyvên dunavî -VIIIM
man û neman
mal û ‘eyal
mal û hal: = hal û mal
mal û mulk
mar û miÒk: = miÒk û mar, mar û mûr
me'd û mirûz :
mêr û jin : jin û mêr
mêÒ û mûrî: mêÒ û mûr
mift û belaÒ : miftî belaÒ
mij û dûman
mij û moran : mij û mor
mirî û zindî
miÒk û pisîk: wek miÒk û pisîkê li benda hev in
mîr û gizîr
morî û mircan
Amadekar : ReÒo ZÎLAN
ölüm kalım, hayat memat
çoluk çocuk
1) varı yofiu; 2) ev bark
mal mülk
kurt - böcek
surat, yüz - surat
1) kadın erkek; 2) karı koca
haÒarat
bedava, beleÒ
sis duman
sis pus
ölü - diri
kedinin fare ile oynaması gibi
paÒa ve yaveri
inci – mercan türü takı
vie et mort
femme et enfants, famille
1) biens, possession ; 2) foyer, famille
propriété, biens
vermine
visage renfrogné
1) homme et femme ; 2) mari et femme
insectes
gratuit
brouillard
brume
mort-vivant
jouer au chat et à la souris
le prince et l’intendant
parure de perles et de corail
nan û av: mêvanê xwe bi nan û av kirin
1) misafirini afiırlamak, 2) zaruret
1) faire honneur à ses invités ; 2) nécessité
nav û deng: = nav û bang
nav û nîÒan
nav û namûs
naz û gaz
naz û nûz
naz û tîz: bi naz û tîzan ez kal û pîr kirim
Òan Òöhret
ad san, anlı Òanlı
Òan Òeref
naz ve sitem
nazlanma
nazlarıyla beni kocattı :
nav û nûç = nav û nûçik: nav û nûçik lê kirin
nêr û mê
adını kötüye çıkarmak
1) ikiyüzlü; 2) çıtçıt
1) to treat with mark of respect and distinction;
2) requirement, necessity
renom, réputation
fame, reputation
renommmée
name and fame
nom et honneur
fame and honour
caprices et reproches
tantrums and reproaches
minauderie, coquetterie, manières
airs and graces
elle m’a fait vieux par ses manières et coquetteries she\s put years on me with her mannerisms
and coquetry
dénigrer, diffamer
to denigrate, to defame
1) hypocrite ; fermoir à pression
1) two faced, hypocritical; 2) snap fastener
pak û paqij
pak û pîs : pak û xerab, qenc û xerab
tertemiz
1) iyi kötü; 2) iyiler kötüler
propret, tout propre
1) convenable ; 2) les bons et les mauvais
pal û piÒt
per û bask
pere û pol, pol û pere, pere û pûl, pûl û pere
pez û Òivan
pê û par : pêpar (bila pê û parê bûkê,
pê û parê xêrê be), qedem, ling
paÒ û pêÒ, pêÒ û paÒ, ber û paÒ :
paÒ û pêÒê xwe ji hev nas nake
piçûk û mezin, biçûk û mezin, kiçik û mezin,
hûr û gir, çûk û gir
pirtî û palas
pis û pismam
pîr û pergal
pîr û kal, kal û pîr
pîr û pal, kal û kût
por û bisk : Em bûne por û bisk
pol û poÒman, por û poÒman, kor û periÒan
pol û pot, pel û pot, pilî û pirtî :
arka, destek
1) kol kanat; 2) varlık nedeni
para pul
güden ve güdülen
ayak (ayafiı ufiurlu olsun)
N
P
Q
qal û bal, qal û behs
qal û qîl : qîl û qal: 1) qal û qîl tê de nîne;
2) me daweta xwe bê qîl û qal (qal û qût) kir
qayîÒ û berberî
qeda û bela
qeder û qismet
qedr û qîmet
qewl û qirar
qewl û soz
qirar û qesem
qîr û qetran : qîr û zift
Kurmancî hejmar - 35 -
support, appui
1) ailes ; 2) raison d’être
argent, monnaie
pasteur et ouailles
pas (que les pas de la mariée apportent
bonne chance)
ön ve arka, safiını solunu ayırt etmeme devant et derrière ; ne pas distinger la gauche
de la droite, être sans discernement
büyük küçük, irili ufaklı
petits et grands, petits et gros
life and death
wife and children, family
1) property, possessions; 2) home, family
property, goods
vermin
sullen scowling look
1) man and woman; 2) husband and wife
insects, vermin
free, gratis
fog or mist
mist or fog
living death
playing cat and mouse
the prince and the steward
pearl and coral jewellery
spick and span, very clean
1) adapted to its purpose, suitable;
2) the good and the bad
support and help, backup
1) wings ; 2) reason for being
money, change
sheperd with his flock
steps (may the bride’s steps bring good luck)
front and back, not to distinguish the right hand
from the left one
big and little, great and small
pırtıpalaz
kan akrabalıÒı
düzen, tertip
yaÒlı, yaÒlı baÒlı
koca, kocamıÒ
ayrılamaz
piÒman
pılıpırtı
biens sans valeur
parentèle de sang
ordre
personnes âgées
décrépits, vieux
(devenir) inséparable
repenti, plein de remords
vieilleries, fripes
valueless belongings
consanguinity
order
aged people,
decrepit old
(to be) inseparable
repentant, remorse ful
Out of date or second hand clothes
konuÒulan
1) bunda Òüphe yok; 2) düfiünümüzü
kazasız belasız yaptık
rekabet, çekiÒme
kaza bela
kader kısmet
kadir kiymet
söz ve karar
söz
ahd
1) yapıÒıp kalma; 2) kapkara, simsiyah
objet de conversation
controverse ; 1) il n’y a pas matière à controverse ;
2) nous avons célébré nos noces sans incident
rivalité
accident, calamité
destin, sort
valeur, considération
promesse, engagement
promesse
serment
1) collant, gluants ; 2) tout noir
subject of conversation
controversy; 1) there is no grounds for controversy;
2) our wedding went off without a hitch
rivalry
accident, calamity
destiny, fate
value, respect
promise, commitment
promise, undertaking
oath
1) tights 2) black and sticky (or skin tight)
-2-
R
rabûn û rûniÒtin
rast û çep : çep û rast; çep û rastê xwe nas nake
1) örf adet; 2) davranıÒ
1) rastgele; 2) her bir yana ;
safiını solunu bilmeme
dofiru dürüst, dürüst
av
bet - beniz
kupkuru,
alaca
akla karayı seçememe
rast û durist
rav û nêçîr
reng û rû
req û rût
reÒ û belek
reÒ û spî : reÒ û spî ji hev dernaxe
reÒ û Òîn : reÒ û mor : 2) em di ber de reÒ û Òîn bûn
mêrik qebûl nekir
reÒ û tarî
rez û pez, dewleta bi lez
rê û dirb
rê û rizm : rê û resm
rê û rêwan : rê û rêwanî tê de tune bû
rê û rêçik
rêk û pêk
rih û simbêl
ruh û can
rû û rûçik
rûs û tazî, rût û tazî
rût û tût
1) coutume ; 2) conduite, attitude
1) à tort et à travers, au hasard ; 2) à tous vents
honnête, droit, correct
chasse
teint, visage
tout sec
pie, bariolé
ne pas savoir distinguer le bien (le blanc)
du mal (du noir)
1) morartı; 2) tüm çabalarımıza rafimen 1) bleu, hématome ; 2) en dépit de nos efforts
adam kabul etmedi
il n’a pas accepté
kapkara
tout noir
hayır ve bereket, bafi ve koyun sürüsü, vignoble et ovins, (fig.) prospérité rapide ;
çabuk zenginlik getirir
(vignoble et ovins apportent vite la fortune)
çare
remède, solution
örf adet
coutume
1) olanak; 2) yer yoktu, boÒ yer yoktu 1) moyen, possibilité ; 2) il n’y avait aucun moyen
yol yordam, usul
procédé, manière de faire
düzenli
en bon ordre, bien ordonné, en règle
saç sakal
barbe et moustache
içten, samimi,
sincère
yüz, surat
visage
çulsuz, çırılçıplak
nu, dénudé, tout nu
meteliksiz
sans le sou
Peyvên di stranan de
1) custom; 2) behaviour
1) haphazard, at random; 2) in all directions
honest, straight, just
hunt
complexion, face
bone dry
pied, many-coloured
unable to tell good (white) from evil (black)
1) bruise; 2) despite our efforts he would
not accept
all black
vines and sheep (fig), quick prosperity;
(grapevines and sheep quickly bring wealth)
remedy, solution
custom
1) means, the possibility; 2) there was no way
process, manner of doing s.th
in good order, correct
beard and moustache
sincere
face
naked, bare
penniless
Amadekar : Emîn NAROZÎ
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
neman
text û pa
tofan
germ
xweÒkêÒ
kêÒ : kêÒa tifingê
esker kiÒîn
esker kiÒandin
xam: hespan dixin xamê
edilîn
edilandin
engirîn: enirîn, erinîn, ’ingirîn
dûman
Òidandin
kalmamak, ölmek
taht ve saltanat
tufan
sıcak
1) bir tür uzun namlulu silah; 2) hafifmakineli tüfek
atıÒ menzili
asker yÈfimak
asker sevk etmek, asker yıfimak
torlak
düzelmek, derli toplu hale gelmek
düzeltmek, derli toplu hale getirmek,
kızmak, inatlaÒmak, inat etmek
duman
sıkıÒtırmak
mourir, disparaître
trône
déluge
chaud
1) variété de fusil à long canon ; 2) mitraillette
portée (d’un fusil)
progression des troupes
masser ses troupes
non dressé
s’améliorer
améliorer, mettre en bon état
s’entêter
fumée
serrer, resserrer, tendre
to die,
throne
flood
warm
1) a kind of long barrelled gun; 2) a sub-machine gun
range (of a gun)
advance of troops
mass one’s troops
untrained, greenhorn
to be improved
to improve, to put into good order
to be stubborn
smoke
to tighten, to tense
çiçek, kır çiçefii
sÈfiinmiÒ kiÒi
çıkarmak
gülmek
karÒı gelmek, cesaret etmek,
direnmek, el kaldırmak
kısa mavzer
teres ofilu
ceset
cebren, cebri, kaba kuvvetle
bahis konusu, sohbet, konuÒma
fleur
dépendant, sujet, assujeti, inféodé
sortir, extraire
rire
lever la main, s’opposer, confronter
flower
a subject, dependent, vassal
to take out, to extract,
laugh
to oppose, to confront
fusil Mauser à canon court
cocu, souteneur
cadavre
de force, par la contrainte
causerie, conversation
a short barrelled Mauser rifle
cuckold, pimp
corpse
under compulsion
a chat, a conversation
konuÒmak
parler, converser
to talk, to converse
parfois
plaisanterie, blague
se moquer de qqn, railler
unique, sans pareil
observation
regarder, observation
midi, milieu de la journée
bouffon, clown
tué, assassiné
fer-blanc
1) étendre ; 2) meubler
aimer, s’éprendre
amour
beaucoup, très
demander, désirer, avoir envie de
phénix
en pièces, en petits morceaux, par morceaux
poitrine blanche
1) feuille ; 2) groupement ; 3) morceau ;
4) feuille de vigne ; 5) nuée d’oiseaux
grosse pierre qu’on peut jeter d’une main
poignée de neige, boule de neige
neige
1) voler, s’envoler ; 2 vol envol
grue
nuée (d’oiseaux)
aux ailes bariolées
un oiseau mytique
couper, trancher
rasoir mécanique
peut-être
contaminer, se transmettre ; 1) que ton mal
parcourre aussi mon corps 2) j’ai eu un accès de
mal de dent et le mal s’est transmis à toute ma tête
sometimes
a joke, a trick
to mock s.o., to jeer
unique, unparalleled
observation
to look, to observe
midday
buffoon, clown
killed, assassinated
tinplate
1) to spread or stretch out; 2) to furnish
to love, to be in love
love,
very much, very
to ask for, to desire or want
phoenix
in pieces, in little pieces
a white breast
1) leaf; 2) grouping; 3) a piece; 4) vine leaf;
5) a flock of birds
a large stone that can be thrown with one hand
a handful of snow, a snowball
snow
1) to fly, to fly away; 2) a fight
a crane
cloud (of birds), a flock
many coloured wings
name of a mythical bird
to cut, to slice
razor
perhaps
to contaminate, to pass on; 1) may your illness
pass on my body too; 2) I had a toothache and
the pain has passed on to my whole head
Simaîl axa (Simko)
BiÒarê axê
kulîlk
xwegirtî
deranîn
kenîn: kenîyan
dest hilanîn: dest hildan, lep hilanîn
fîdayî
teresbav
cendek: term, laÒ, cesed
bi darê zorê
mijûlayî: mijûlahî, xeberdan,
peyivîn: axaftin, Òtexalî,
mijûl bûn: xeberdan, peyivîn,
Òtexilîn, axaftin, qezî (qise) kirin
carê: carina
henek: yarî, yarenî, laqirdî
henekên xwe pê kirin: qerfê (tinazê) xwe pê kirin
tek: tekane, bêhevta
temaÒe
temaÒe kirin
roj li nîvro
qeÒmer
kuÒtî
teneke
raxistin
hez kirin: hiz kirin, hej kirin
hezkirin: hizkirin, hejkirin
zehf: zaf
xwastin
teyrê narî
parî parî: tike tike, kerr kerr
sîngsipî
pel: pelete, pelte
bazen
Òaka
biriyle alay etmek, dalga geçmek
biricik, yegane, eÒsiz
bakma, seyretme
bakmak, seyretmek
günortası
soytarı
maktul, öldürülmüÒ, ölü
teneke
1) sermek, döÒemek; 2) dayayÈp döÒemek
sevmek, gönül vermek, hoÒlanmak,
sevme, gönülverme, hoÒlanma
çok, fazla
istemek, arzu etmek, talep etmek, dilemek
anka kuÒu
pare pare
göfiüsü beyaz tenli
1) yaprak; 2) küme; 3) parça;
4) sarma, sarma yemefii; 5) kuÒ sürüsü
pel: pal, pelê keviran
tek elle atılabilen taÒ
pelek berf: pelebefir, Òelek berf
kar parçasÈ
berf: befir
kar
firîn
1) uçmak; 2) uçma, uçuÒ
quling
turna
ref
kuÒ sürüsü
perbelek
alaca kanatlı (kuÒ)
sîmir: teyrê sîmir
simürg
birrîn
kesmek, biçmek
cozan: cûzan, gûzan, gozan, gwîzan
ustura
belkî: dibe ku, heye ku
belki
bezîn: avêtin 1) bila êÒa canê te li canê min bibeze; sirayet etmek, geçmek; 1) varsın afirın bana
2) tevzek êÒ li didanê min ket û di hemû
geçsin; 2) diÒlerime bir sızı girdi ve tüm
serê min de bezîya
baÒıma sirayet etti
-3-
Kurmancî hejmar - 35 -
sorgevez: algevez
ay: ayîk, ayn, ah : ah, Xwedê ayîkê min
ji te re nehêle
kan kırmızısı
ah, Allah ahımı sana bÈrakmasÈn
fîzar: feryad
tavesî
feryat
gölge
rouge de sang
soupir, cri de douleur, que Dieu
ne te laisse pas sans punition pour les
souffrances que tu m’as causées
cri, appel à l’aide
ombre
bloody red
a groan, a cry of pain; may God not
spare you any punishments for the pains
you have caused me
cry, cry for help
shadow
Devokê berrîya Mêrdînê - III
Amadekar : Hemîd KILIÇASLAN
kurdî
berfdimsk: berfedims, berfdims, difsûberf,
berfemot, berfamotik
dims: mot, doÒav, difs
berfxurk: berfexûzî
bergî
bergî lê girtin
bergî lê birin: bergîya yekî çûyîn, çûn pêrgîya
yekî: çûn pêÒîya yekî, çûn pêÒera yekî
bêrî kirin: anîn bêrîyê :
berik, heshesûk: latînî: lycium arabicum,
bêrîya yekî kirin: bîrîya (bîr, bêhrî, xerîbî)
yekî kirin
berkabik: berkavk, bervînek:
berkaÒ
berkurk: çîldank, dengik, qelpeçîçik
bermalî
bermeqlûb: berevajî, berovajî, vajî
berketî
beropêÒ: berepêÒ, ber bi pêÒ
beropaÒ: berepaÒ, ber bi paÒ
berqef:
bertîl
berqoqanî: beloqanî, serserkî, li ser serî,
xweqoqkirin:
berr
berÒo, berÒok
tirkî
kara pekmez karıÒtırılarak yenen bir tatlı,
kar helvası
pekmez
taneleri çok küçük ve yuvarlak olan kar
ön
önlemek
önüne geçmek, birini karÒılamak,
karÒılamaya gitmek
sürüyü safiıma götürmek
fransizî
sorbet fait avec de la neige blanche
et du raisiné
raisiné, jus de raisin bouilli
neige fine
devant
prendre le devant, prévenir
aller au devant de qqn, accueillir
îngilîzî
a sorbet made with white snow
and syrup
grape juice boited to a heavy syrup
fine snow
before, in front
to make the first move, to prevent
to go before s.o., to welcome
conduire les brebis à la traite
özlemek
avoir la nostalgie de, s’ennuyer de
to lead ewes to be milked
boxthorn
to long for, to yearn for
iÒçilerin dizlerine bafiladıkları deriden
yapılmıÒ önlük
yokuÒun baÒlangıcı
taÒlÈk, kursak
ev hanımı, hanım, eÒ
tersyüz
1) defierli, saygın; 2) üzgün
öne dofiru
arkaya dofiru, geriye dofiru
kovuk
rüÒvet
amuda kalkma
jambière de cuir
leather gaiters
début d’une pente ascendante
gésier
ménagère, épouse
à l’envers
1) cher, honorable ; 2) triste
en avant, vers l’avant
en arrière, vers l’arrière
creux, cave
pot-de-vin
équilibre sur les mains, poirier
the beginning of on upward slope
gizzard
house wife, spouse
inside out
1) dear, honourable; 2) sad
forward, in front, towards the front
behind, towards the rear
hollow, cavity
bribe, bribery
handstand
kilim
1) vêtement de rechange, porté
provisoirement, en attendant que sèche
le vêtement usuel ; 2) vêtement mal lavé
1) irréfléchi, d’une manière irréfléchie ;
2) avec ardeur
je me suis lancé dans cette affaire
d’une manière irréfléchie
chercher ou désirer ardemment
entreprendre une action sans réfléchir
1) imposition ; 2) taxation ;
3) contribution, taxe, impôt
doubler, mettre une doublure
couler, sombrer, faire naufrage
faire sombrer, couler vite, faire échouer
kilim, hand woven carpet
1) spare clothing, worn temporarily
while usual clothes are being dried ;
2) badly washed clothes
1) thoughtless, recklessly
2) enthusiastically, ardently
I threw myself into this business
in a reckless manner
to seek or desire ardently
to undertake an action without thinking
1) taxation; 2) taxing;
3) contribution, taxes, dues
to line, to make a lining
to sink, to founder, to be shipwrecked
to cause to sink, to sink rapidly,
to run aground
envious
to play a dirty trick on s.o., to break
one’s word, to betray
post, pillar
a diadem in gold and precious stones,
worn by young women
1) a race ; 2) speed, swiftness
a good runner, fast
hastily, precipitately
in a flash
1) to run ; 2) race ; 3) to shout at s.o.,
kilim
1) elbise yıkanırken geçici olarak giyilen
yedek giysi; 2) yarım yamalak yıkanmıÒ elbise
bêserî
1) düÒünüp taÒınmadan; 2) hararetle.
min xwe bê serî lê qeliband
düÒünüp taÒınmadan bu iÒe giriÒtim
bê serî lê gerîn
xwe bê serî lê qelibandin
bêÒ
bir Òeyi hararetle aramak
düÒünüp taÒınmadan bir Òeye giriÒmek
1) salgın; 2) salma; 3) iane
betan kirin: astar kirin
betixîn: petixîn, fetixîn:
betixandin: petixandin, fetixandin:
astar çekmek
batmak
batırmak
bexîl: pexîl, bexîl, hesûd:
bext lê qulipandin: bext lê qulibandin,
bext lê wergerandin:
beyik: rot, rewt
beyandûr
kıskanç
birine döneklik/ kalleÒlik etmek
uzun ve kalın sırık
kız ve gelinlerin baÒlarına taktıkları kıymetli
taÒlarla iÒlenmiÒ altın takı
bez:
1) koÒu, 2) sürat, hız
beza
iyi koÒan, süratlı, hızlı
bi lez û bez
çok acele, süratle, çarçabuk
bi bayê bezê
rüzgar hızıyla
bezîn: bezyan
1) koÒmak; 2) koÒma, koÒuÒ; 3) birine kızmak,
bafiırmak
bezîn hev: bezyan hev, xwe li hev rakiÒandin atıÒmak, kavgaya yeltenmek
bezandin
1) koÒturmak; 2) hızlandırmak
baz: qevz, qevaz
atlayıÒ
baz dan
1) atlamak; 2) kaçmak, firar etmek; 3) koÒmak;
4) halay çekmek, dans etmek
bazdan
1) atlama; 2) kaçma, firar; 3) koÒma;
4) halay çekme, dans etme
bêzarî, belaÒo, malbelaÒo: Òito, ketenbelaÒ
adi bir kumaÒ türü
bi cinikan ketin: bi cinan ketin, bi dayê
sara nöbeti gelmek
ketin, bi atîyê ketin, edroyî bûn, tep ketin,
ketin
bizar: bizirreÒandin, tovreÒandin
tohum serpmek, ekmek
bi qîra te kirî, felqîra te kirî
git ne belan varsa gör
bi serûbinê mehan ketin: bi heyvokî bûn,
aysar, aysar olmak (ayın etkisiyle huyunun
bi hîvê ketin, serobino bûn, heyvok, hîvik
defiiÒtifiine inanmak)
bîboq: bîbok, bîbik, belboq, bîbûk, bîbî
bilîn (bi tiÒtekî): pê bilîn
bilandin, digot û dibiland: zarîn /dizarîne
bilbilînek, bilînek: lûlik, bilbilîk:
biliqandin: beliqandin: vîzikandin, pijiqandin
göz bebefii
bir Òeyle meÒgul olmak, ufiraÒmak
söylenip yakınmak
ibrik lülesi
fıÒkırtmak
KURMANCÎ
MAGAZINE LINGUISTIQUE KURDE
Supplément du Bulletin de liaison et d’information
N° C.P. : 65913 A.S.
Kurmancî hejmar - 35 -
envieux
jouer un sale tour à qqn., renier sa parole,
trahir
poteau, poutre
diadème en or et en pierres précieuses
porté par les jeunes femmes
1) course ; 2) vitesse, vélocité
bon coureur, rapide
en toute hâte, précipitamment
en coup de vent
1) courir ; 2) course ; 3) crier sur qqn.,
vociférer
s’empoigner en venir aux mains
1) faire courir ; 2) accélérer
saut, bond
1) sauter, faire un saut ; 2) s’enfuir,
s’évader ; 3) courir ; 4) danser en ronde
1) saut ; 2) évasion, fuite ; 3) course ;
4) danse
cotonnade grossière et est bon marché
avoir une crise d’épilepsie
semailles
va au diable
être perturbé par la nouvelle lune, être
perturbé sous l’influence de la nouvelle
lune, être mal luné
prunelle, pupille de l’œil
s’occuper, être occupé par qqch.
se plaindre, se lamenter, geindre
bec-verseur (d’une aiguière)
faire jaillir
to grapple with
1) to race ; 2) to accelerate
jump
1) to jump, make a leap; 2) to flee, to
escape ; 3) to run ; 4) to danse a round dance
1) a jump, a leap; 2) an escape; 3) a race;
4) a dance
coarse and cheap coton cloth
to have an epileptic fit
seed grain
go to the hell
to be disturbed by the new moon, to fall
ill under the influence of the new moon
pupil of the eye
to be busy, to be busy with s.th.
to complain, to lament, to sob
spout
to make s.th. spurt out
© INSTITUT KURDE DE PARIS
106, rue La Fayette, 75010 Paris - France, Tel. : 00 33 (0)1 48 24 64 64
www.fikp.org
Directeur de la publication : ReÒo ZÎLAN, Réalisation : S. ILITCH & M. HASSAN
-4-