Livre FInition du bois

Transcription

Livre FInition du bois
!
LA FINITION DU BOIS D’HIER À AUJOURD’HUI
VI
TABLE DES MATIÈRES
AVERTISSEMENT
REMERCIEMENTS
INTRODUCTION
TABLE DES MATIÈRES
CHAPITRE 1- AMÉNAGEMENT D’UN ATELIER DE FINITION ARTISANAL
1.1
LABORATOIRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.1.1
1.1.2
1.1.3
1.1.4
1.1.5
1.1.6
1.1.7
1.1.8
1.1.9
1.1.10
1.1.11
Notions de sécurité . . . . . . . . . . . .
Ventilation . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dimensions . . . . . . . . . . . . . . . . .
Surfaces de travail . . . . . . . . . . . .
Armoires de rangement . . . . . . . . .
Gestion des déchets . . . . . . . . . . .
Éclairage . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chauffage . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Douche oculaire . . . . . . . . . . . . . .
Extincteur . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Équipement . . . . . . . . . . . . . . . . .
a) Carrousel de couleurs . . . . . .
b) Mélangeurs et agitateurs . . . .
c) Balance . . . . . . . . . . . . . . .
d) Mesures . . . . . . . . . . . . . . .
e) Viscosimètre. . . . . . . . . . . . .
f) Jauge de lecture de l’épaisseur
1.2
CABINE
1.2.1
1.2.2
1.2.3
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
du film
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
humide.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.1
.1
.1
.1
.2
.2
.2
.2
.2
.3
.3
.3
.4
.4
.4
.5
.6
................................................................... 7
Cabine de vaporisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Dimensions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Filtres de sortie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
a) Filtres de papier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
b) Matelas de fibres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
c) Filtres à chocs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
d) Dispositif de mesure différentielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
e) Rejet de l’air vicié . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
f) Approvisionnement en air frais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
TABLE DES MATIÈRES
1.2.4
VII
1.2.5
1.2.6
1.2.7
1.2.8
1.2.9
Filtres à l’entrée . . . . . .
a) Filtres à plis . . . . .
b) Filtres de polyester
Protections murales . . . .
Alimentation en air . . . .
Tables tournantes . . . . .
Éclairage . . . . . . . . . .
Propreté des lieux . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
9
9
9
9
9
9
9
9
1.3
SALLE DE SÉCHAGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.3.1
1.3.2
1.3.3
Notions de sécurité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Dimensions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Séchoirs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
CHAPITRE 2 - SÉCURITÉ DES PERSONNES
2.1
LOIS ET RÈGLEMENTS
2.2
VÊTEMENTS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2.3
LUNETTES PROTECTRICES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2.4
2.4.1
2.4.2
2.4.3
2.4.4
2.4.5
2.4.6
2.4.7
2.4.8
2.4.9
2.4.10
2.4.11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Pourquoi en porter? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Ruban adhésif antifriction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Gants résistants aux coupures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Gants antivibration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Gants de vinyle jetables. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Gants de vinyle épais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Gants de coton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Gants de latex . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Gants de nitrile mince . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Gants de nitrile épais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Crème barrière. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.5
RESPIRATEURS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.5.1
2.5.2
2.5.3
2.5.4
Problèmes respiratoires. . . . . . . . . . . .
Respirateurs jetables . . . . . . . . . . . . .
Respirateurs à cartouches . . . . . . . . . .
Respirateurs demi-masques . . . . . . . . .
a) Essai d’ajustement et d’étanchéité
• Essai à pression négative. . .
........................................................
12
GANTS DE PROTECTION
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 17
. 18
. 19
. 19
. 19
. 19
!
LA FINITION DU BOIS D’HIER À AUJOURD’HUI
VIII
2.5.5
2.5.6
2.5.7
2.5.8
• Essai à pression positive
b) Entretien recommandé . . . . .
• Nettoyage et inspection.
Respirateurs avec masque complet .
Respirateurs autonomes . . . . . . . .
Cartouches . . . . . . . . . . . . . . . .
Nouvelles normes . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2.6
GUIDE D’UTILISATION D’UNE FICHE SIGNALÉTIQUE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2.6.1
2.6.2
Qu’est-ce qu’une fiche signalétique? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Exemple de fiche signalétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.7
CATÉGORIES DE PRODUITS
...................................................
20
20
20
21
21
21
21
30
CHAPITRE 3 – OUTILLAGE
3.1
PINCEAUX ET BROSSES
3.1.1
3.1.2
3.1.3
3.1.4
3.1.5
3.1.6
3.1.7
3.1.8
Composantes . . . . .
Soie
.......
Choix d'un pinceau.
Types de pinceaux .
Mode d’utilisation . .
Nettoyage . . . . . .
Conservation . . . . .
Récupération . . . . .
3.2
GRATTOIRS, RACLOIRS ET COUTEAUX. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
3.2.1
Usages
3.3
ABRASIFS
3.3.1
3.3.2
3.3.3
3.3.4
3.3.5
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Bandes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Feuilles
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Disques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Granulométrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Types d’abrasifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
a) Papier à l’oxyde d’aluminium (corindon) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
b) Papier grenat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
c) Papier de zinc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
d) Papier abrasif à l’eau (oxyde d’aluminium) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
e) Papier de carbure de silicium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
f) Papier de zinc et de silicone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
g) Tampon abrasif en nylon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
TABLE DES MATIÈRES
h)
i)
j)
k)
l)
m)
n)
IX
Tampon abrasif en mousse . . .
Tampon abrasif micro . . . . . .
Tampon non tissé . . . . . . . . .
Laine d’acier . . . . . . . . . . . .
Pierre ponce . . . . . . . . . . . .
Chiffon ramasse-poussière . . .
Bloc de nettoyage pour papier
.......
.......
.......
.......
.......
.......
à poncer
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
39
39
39
39
40
40
40
3.4
PONCEUSES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
3.4.1
3.4.2
3.4.3
3.4.4
Ponceuse
Ponceuse
Ponceuse
Ponceuse
3.5
ÉPONGES NATURELLES ET SYNTHÉTIQUES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
3.5.1
3.5.2
Éponges naturelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Éponges synthétiques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
3.6
COMPRESSEUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
3.6.1
3.6.2
3.6.3
3.6.4
3.6.5
Soin et entretien du compresseur .
Transformateur d’air . . . . . . . . . .
Soin et entretien du transformateur
Boyaux à air . . . . . . . . . . . . . .
Soin et entretien des boyaux . . . .
3.7
PISTOLETS VAPORISATEURS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
3.7.1
3.7.2
3.7.3
3.7.4
3.7.5
Description . . . . . . . . . . . . . . . . .
Embout du matériel . . . . . . . . . . .
Chapeau d’air . . . . . . . . . . . . . .
Achat
..................
Pistolets conventionnels (classiques). .
a) À succion . . . . . . . . . . . . . .
b) À gravité. . . . . . . . . . . . . . .
c) À pression . . . . . . . . . . . . . .
d) Sans air (pompe) . . . . . . . . .
e) À air assisté. . . . . . . . . . . . .
Manipulation . . . . . . . . . . . . . . . .
Vérification de la viscosité . . . . . . .
Montage du pistolet . . . . . . . . . . .
Réglage de la largeur du jet . . . . . .
Réglage du débit de produit et de la
a) Pistolet à succion . . . . . . . . .
3.7.6
3.7.7
3.7.8
3.7.9
3.7.10
à courroie .
vibrante . . .
excentrique
rotative . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
pression
......
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
d’air
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
40
41
41
41
. 43
. 43
. 43
. 43
. 44
. 45
. 46
. 46
. 46
. 47
. 47
. 48
. 49
. 49
. 50
. 50
. 51
. 51
. 51
. 51
. 51
3.7.11
3.7.12
3.7.13
3.7.14
3.7.15
3.7.16
3.7.17
3.7.18
3.7.19
3.7.20
3.7.21
!
LA FINITION DU BOIS D’HIER À AUJOURD’HUI
X
b) Pistolet à pression . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pistolage de surfaces planes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a) Déplacement du pistolet sur une ligne droite . . . . . . . . . .
b) Mauvais déplacement du pistolet sur une ligne droite . . . .
Pistolage de surfaces horizontales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a) Course d’une vaporisation dans le sens contraire du grain .
b) Course d’une vaporisation dans le sens du grain. . . . . . .
Pistolage de pièces étroites. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pistolage de pièces ajourées. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pistolage d’objets ronds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Soin et entretien de l’équipement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nettoyage des ensembles aspirants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nettoyage des ensembles à pression . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nettoyage du chapeau d’air . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lubrification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Réparations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
52
53
53
53
54
54
54
54
54
55
55
55
55
56
56
56
CHAPITRE 4 - THÉORIE DES COULEURS
4.1
EFFETS DE LA COULEUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
4.1.1
4.1.2
4.1.3
4.1.4
Perception des
Lumière . . .
Objet
...
Œil
...
4.2
SYNTHÈSES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
4.2.1
4.2.2
Additive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Soustractive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
4.3
CERCLE CHROMATIQUE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
4.4
COULEURS
4.4.1
4.4.2
4.4.3
4.4.4
4.4.5
4.4.6
4.4.7
Couleurs
Couleurs
Couleurs
Couleurs
Couleurs
Couleurs
Tons
4.5
HARMONIES DE COULEURS
4.5.1
couleurs
......
......
......
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 58
. 58
. 58
. 58
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
primaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
secondaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
tertiaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
complémentaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
de terre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
chaudes et froides . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Camaïeu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
TABLE DES MATIÈRES
XI
4.5.2
4.5.3
4.5.4
4.5.5
4.5.6
4.5.7
4.5.8
Harmonie analogique . . . . . . . . . . . .
Agencement à deux couleurs . . . . . . .
Agencement à trois couleurs (triade) . . .
Agencement à quatre couleurs (tétrade).
Agencement à cinq couleurs ou plus . .
Effets de la couleur sur l’espace. . . . . .
Effets de la couleur sur les formes. . . . .
4.6
CONTRASTES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
4.6.1
4.6.2
4.6.3
4.6.4
4.6.5
4.6.6
4.6.7
Contraste
Contraste
Contraste
Contraste
Contraste
Contraste
Contraste
4.7
MÉLANGES
4.7.1
4.7.2
4.7.3
4.7.4
4.7.5
4.7.6
4.7.7
de la couleur en soi. .
chaud-froid. . . . . . . .
clair-obscur . . . . . . .
des complémentaires .
de qualité . . . . . . . .
simultané . . . . . . . . .
de quantité . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
64
64
65
65
65
68
69
69
70
70
70
71
71
72
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Comment dégrader une couleur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Comment rabattre une couleur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Comment obtenir une couleur intermédiaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Comment rompre une couleur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Comment reproduire une couleur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Couleur transparente ou opaque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Couleur altérable ou inaltérable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
CHAPITRE 5 - PRÉPARATION DES SURFACES
5.1
ÉTAPES À SUIVRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
5.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Préparation des papiers abrasifs et des cales. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Étapes
a) Ponçage grossier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
b) Ponçage préparatoire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
c) Ponçage de pré-finition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
d) Ponçage de finition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
e) Raclage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
5.2.1
5.2.2
5.3
5.3.1
PONÇAGE
REMPLISSAGE
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Trucs et recettes de pâtes ou mastics à bois . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
a) Pâte à la cire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
!
LA FINITION DU BOIS D’HIER À AUJOURD’HUI
XII
b)
c)
d)
e)
f)
g)
Pâte
Pâte
Pâte
Pâte
Pâte
Pâte
à la colle avec poussière de bois .
à la colle avec copeaux de bois .
au blanc de Meudon et à la colle
à la gomme laque . . . . . . . . . . .
au vernis gras . . . . . . . . . . . . . .
à base de vernis cellulosique . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
84
85
85
86
87
87
5.4
RÉPARATIONS MINEURES
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
d’une partie enfoncée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
d’une cloque sur un placage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
d’un éclat de placage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
par l’insertion de bois. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
par l’insertion d'une pièce ronde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
par l’insertion d'une lamelle de placage . . . . . . . . . . . . . . . . 90
par l’insertion d'un flipot ou rossignol . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
5.4.1
5.4.2
5.4.3
5.4.4
5.4.5
5.4.6
5.4.7
Réparation
Réparation
Réparation
Réparation
Réparation
Réparation
Réparation
5.5
DÉCAPAGE DES FINIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
5.5.1
5.5.2
5.5.3
5.5.4
5.5.5
5.5.6
5.5.7
5.5.8
Par ponçage . . . . . . . . . . .
Par grattage. . . . . . . . . . . .
À la chaleur. . . . . . . . . . . .
Au jet de sable. . . . . . . . . .
Avec des produits chimiques .
Méthode pas à pas . . . . . .
Décapant environnemental . .
Méthode industrielle . . . . . .
5.6
DÉGRAISSAGE DES SURFACES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
5.7
DÉCOLORATION DES BOIS ANCIENS ET DES BOIS NEUFS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
5.7.1
5.7.2
5.7.3
Décoloration des taches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Décoloration des bois avant la finition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Recettes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
5.8
VIEILLISSEMENT PRÉMATURÉ DES BOIS NEUFS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
5.8.1
Vieillissement de la texture du bois . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a) À la brosse métallique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) Au chalumeau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c) Au jet de sable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
d) À l'aide de fausses patines. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
e) Recettes pour imiter la couleur d’un bois exposé aux intempéries .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 92
. 92
. 92
. 92
. 93
. 93
. 95
. 95
. 98
. 98
. 98
. 99
. 99
100
TABLE DES MATIÈRES
5.9
BOUCHE-PORAGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
5.9.1
5.9.2
5.9.3
5.9.4
5.9.5
5.9.6
5.9.7
5.9.8
5.9.9
5.9.10
Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Application d’un bouche-pores industriel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Bouche-pores à la colle de peau de lapin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Bouche-pores à deux composants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Bouche-pores à l’alcool (encollage) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Bouche-pores à base de résine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Bouche-pores à l’huile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Bouche-pores cellulosiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Bouche-pores à vaporiser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Recettes de bouche-pores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
a) Bouche-pores pour bois clair . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
b) Bouche-pores à la poudre et liquide. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
c) Bouche-pores à la poudre de pierre ponce . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
d) Bouche-pores au talc et au vernis à la gomme laque . . . . . . . . . . 104
e) Bouche-pores à l’huile et au vernis à la gomme laque . . . . . . . . . . 104
f) Finis avec teintures et bouche-pores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
5.10
CONCLUSION . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
CHAPITRE 6 - VOLET TRADITIONNEL
6.1
6.1.1
6.1.2
6.1.3
6.1.4
6.1.5
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Petite histoire des pigments . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
En quoi consistent les pigments?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Pigments naturels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
Pigments de synthèse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
Description des pigments . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
6.2
RÉSINES
6.2.1
6.2.2
PIGMENTS
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
En quoi consistent les résines? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Préparation des résines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
a) Dammar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
b) Colophane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
c) Mastic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
d) Élémi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
e) Copal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
f) Gomme laque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
g) Cires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
• Cires végétales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
• Cires minérales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
• Cires animales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
• Saponification de la cire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
XIII
!
LA FINITION DU BOIS D’HIER À AUJOURD’HUI
XIV
6.3
LIANTS
.................................................................
117
6.4
ADDITIFS
.................................................................
118
6.5
6.5.3
6.5.4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
En quoi consistent les huiles? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Types d’huile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
a) Huile de lin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
b) Huile de tung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
c) Huile de teck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
d) Huile de tung et teck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
e) Huile alimentaire ou huile naturelle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
f) Huile de citron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Application des huiles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Entretien d’un fini à l’huile. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
6.6
MÉTHODES DE FINITION TRADITIONNELLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
6.6.1
6.6.2
En quoi consistent les teintures? . . . . . . . . . . . .
Teintures végétales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a) Préparation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) Mordançage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c) Mordants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Teinture à base de brou de noix . . . . .
• Teinture à base de chicorée . . . . . . .
• Teinture à base de bois de santal . . . .
• Teinture à base de racine d’orcanette. .
• Teinture à base de quercitron . . . . . . .
• Teinture à base de bois de Brésil. . . . .
• Teinture à base de bois de Campêche
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 122
. 123
. 123
. 123
. 124
. 124
. 125
. 125
. 125
. 125
. 125
. 125
6.6.3
Coloration par réaction chimique . .
a) Dichromate de potassium . . . .
b) Ammoniaque . . . . . . . . . . . .
c) Vapeur à l’ammoniaque . . . . .
d) Hydroxyde de sodium . . . . . .
e) Permanganate de potassium . .
f) Acétate de fer . . . . . . . . . . .
Coloration par les couleurs d’aniline.
Classification des colorants d’aniline
Teintures à base d’eau . . . . . . . . .
Teintures à base d’huile . . . . . . . . .
Teintures à base d’alcool . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 126
. 126
. 127
. 128
. 128
. 129
. 129
. 130
. 130
. 131
. 131
. 134
6.5.1
6.5.2
6.6.4
6.6.5
6.6.6
6.6.7
6.6.8
HUILES
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
TABLE DES MATIÈRES
6.6.9
6.6.10
6.6.11
6.6.12
XV
Vernis
.......................
a) Vernis dissous à froid. . . . . . . . . . . .
b) Vernis dissous à chaud . . . . . . . . . .
c) Vernis à base d’eau . . . . . . . . . . . .
d) Vernis à base d’huile . . . . . . . . . . .
e) Vernis à base d’alcool . . . . . . . . . .
f) Vernis au tampon traditionnel . . . . . .
g) Vernis à la cire d’abeille . . . . . . . . .
Peintures traditionnelles . . . . . . . . . . . . . .
a) Préparation des fonds en polychromie
b) Peinture à la caséine . . . . . . . . . . .
c) Peinture à la farine de seigle . . . . . .
d) Peinture à la détrempe (tempera) . . .
e) Peinture à la cire . . . . . . . . . . . . . .
f) Peinture à l’acrylique . . . . . . . . . . .
g) Peinture à l’huile . . . . . . . . . . . . . .
Glacis
.......................
Cires
.......................
a) Encaustique . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) Cire en pâte . . . . . . . . . . . . . . . . .
c) Cire liquide . . . . . . . . . . . . . . . . .
d) Cire saponifiée . . . . . . . . . . . . . . .
e) Rempli ciré traditionnel . . . . . . . . . .
f) Céruse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
g) Cire des tourneurs . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 134
. 135
. 135
. 135
. 136
. 136
. 136
. 138
. 138
. 139
. 140
. 143
. 143
. 144
. 145
. 145
. 146
. 146
. 147
. 148
. 149
. 149
. 149
. 150
. 150
CHAPITRE 7 - VOLET INDUSTRIEL POUR L’ARTISAN
7.1
COLORANTS
7.1.1
7.1.2
7.1.3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
En quoi consistent les colorants? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Comment choisir la technique appropriée de mise en teinte?. . . . . . . . . . 152
Types de colorants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
7.2
SOLVANTS
7.2.1
7.2.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
En quoi consistent les solvants? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Tableau des solvants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
7.3
REVÊTEMENTS INDUSTRIELS POUR L’ARTISAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
7.3.1
Apprêts . . . . . . . . . . . . .
a) Apprêts clairs . . . . . . .
b) Apprêts conventionnels
c) Apprêts précatalysés . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
158
159
159
159
7.3.2
7.3.3
7.3.4
7.3.5
7.3.6
7.3.7
7.3.8
7.3.9
7.3.10
!
LA FINITION DU BOIS D’HIER À AUJOURD’HUI
XVI
d) Apprêts vinyliques catalysés . . . . . . . . .
Apprêts pigmentés . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a) Apprêts pigmentés transparents . . . . . . .
b) Apprêts pigmentés opaques . . . . . . . . .
Encollages . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bouche-pores industriels . . . . . . . . . . . . . . . .
Teintures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a) Mise en teinte . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) Teintures à base d’eau . . . . . . . . . . . .
c) Teintures à base d’huile . . . . . . . . . . . .
d) Teintures à base d’alcool . . . . . . . . . . .
e) Teintures à base d’autres solvants . . . . .
Nuanceurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Glacis
.........................
a) En quoi consistent les glacis? . . . . . . . .
b) Application . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Laques
.........................
a) Laque conventionnelle . . . . . . . . . . . . .
b) Laque incolore . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c) Laque à vaporisation sans air . . . . . . . .
d) Laque teintée . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
e) Laque pigmentée . . . . . . . . . . . . . . . .
f) Laque précatalysée . . . . . . . . . . . . . . .
g) Laque catalysée . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vernis
.........................
a) Vernis vinylique catalysé. . . . . . . . . . . .
b) Vernis polyuréthane à deux composantes
c) Vernis polyuréthane à une composante .
Estimation des quantités de produit nécessaires
au moment de la vaporisation . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 159
. 160
. 160
. 162
. 163
. 164
. 164
. 164
. 165
. 165
. 166
. 167
. 168
. 169
. 169
. 169
. 170
. 170
. 170
. 171
. 171
. 171
. 171
. 171
. 171
. 172
. 172
. 173
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
CHAPITRE 8 - PROBLÈMES GÉNÉRAUX RELIÉS À LA FINITION
8.1
CONSÉQUENCES DU STOCKAGE DES PRODUITS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
8.1.1
8.1.2
8.1.3
Sédimentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
Formation de peaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
Épaississement, gélification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
8.2
INÉGALITÉ D’ABSORPTION
8.2.1
8.2.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
Absorption inégale de la teinture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
Teinture trop foncée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
TABLE DES MATIÈRES
8.3
XVII
INÉGALITÉS DE COULEUR EN COURS DE TRAVAIL
8.3.1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Bois d’aubier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
8.4
VAPORISATION DÉFECTUEUSE
8.4.1
8.4.2
8.4.3
8.4.4
8.4.5
8.4.6
8.4.7
8.4.8
8.4.9
8.4.10
8.4.11
8.4.12
8.4.13
8.4.14
8.4.15
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Concentration du dépôt au haut ou au bas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Concentration du dépôt vers la droite ou vers la gauche . . . . . . . . . . . . 178
Concentration du dépôt au centre 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
Concentration du dépôt au centre 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
Dépôt jumelé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
Jet saccadé ou irrégulier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
Projection insuffisante. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Impossibilité d’obtenir un jet rond. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Aucune projection . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Fuite de liquide autour de l’écrou de garniture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Écoulement de liquide par l’embout du matériel . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Coulure, affaissement de peinture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Excès de pulvérisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Brouillard trop dense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
Dépôt mince, grossier et granuleux qui sèche avant de s’étendre. . . . . . . 182
8.5
APPLICATION DIFFICILE D’UN FINI À L’HUILE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
8.6
COUPS DE PINCEAU VISIBLES DANS LE VERNIS SEC
8.7
TACHES BLANCHES SOUS LE VERNIS LAQUE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
8.7.1
8.7.2
Taches blanches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Opalescence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
8.8
CRATÈRES SUR LE MEUBLE FRAÎCHEMENT VAPORISÉ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
8.9
COULURES, GOUTTES OU AFFAISSEMENTS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
8.10
SURFACE RUGUEUSE ET TERNE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
8.11
CLOQUAGE OU BULLAGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
8.12
PROBLÈMES D’APPLICATION D’UN DÉCAPANT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
8.12.1
8.12.2
8.12.3
8.12.4
Le décapant ne fonctionne pas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
Le décapant noircit le bois . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
Le décapant n’enlève pas la teinture. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
La peinture reste logée dans les pores du bois . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
!
LA FINITION DU BOIS D’HIER À AUJOURD’HUI
XVIII
8.13
PROBLÈMES D’APPLICATION D’UN VERNIS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
8.13.1
8.13.2
8.13.3
8.13.4
8.13.5
8.13.6
Séchage inadéquat. . . . . . . . .
Taches noires . . . . . . . . . . . . .
Bullage . . . . . . . . . . . . . . .
Pelage
...............
Coulures . . . . . . . . . . . . . . .
Vernis qui ne sèche pas après le
8.14
PROBLÈMES D’APPLICATION D’UN VERNIS TAMPON À L’ALCOOL . . . . . . . . . . . . . . . . 189
8.14.1
8.14.2
8.14.3
8.14.4
8.14.5
8.14.6
8.14.7
8.14.8
8.14.9
8.14.10
8.14.11
8.14.12
Points blancs . . . . . . .
Vernis qui corde . . . .
Craquelures . . . . . . . .
Exsudation . . . . . . . . .
Voile blanc . . . . . . . .
Condensation. . . . . . .
Crispation du feuil. . . .
Empâtement des chants
Frisage
.........
Filet blanc . . . . . . . . .
Faïençage . . . . . . . . .
Effet de peau . . . . . . .
8.15
PROBLÈMES DE SURFACE RELIÉS AU VIEILLISSEMENT DU FEUIL . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
8.15.1
8.15.2
8.15.3
8.15.4
8.15.5
8.15.6
8.15.7
8.15.8
8.15.9
8.15.10
Farinage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Craquelures . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Faïençage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Crocodilage (craquelures prématurées) .
Cloquage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Écaillage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Exfoliation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
« Tirage » du feuil . . . . . . . . . . . . . . .
Coloration et taches . . . . . . . . . . . . .
Décollement du feuil . . . . . . . . . . . . .
8.16
TEST D’ADHÉRENCE D’UN FINI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
........
........
........
........
........
décapage
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
188
188
188
188
188
188
. 189
. 189
. 189
. 189
. 189
. 190
. 190
. 190
. 190
. 190
. 190
. 191
. 191
. 191
. 191
. 192
. 192
. 193
. 193
. 194
. 194
. 194
LEXIQUE DE LA FINITION . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
LEXIQUE DE CHIMIE
BIBLIOGRAPHIE
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
CHARTES DES COULEURS