Texts : Pierre Serna

Transcription

MAGNA CARTA
Het zou absurd zijn te denken dat de opeenvolgende mensenrechtenverklaringen
zomaar vanuit het niets bij de opstellers ervan zijn opgekomen. Deze teksten zijn integendeel het resultaat van een lang proces dat al begint bij de opstelling van de
Magna Charta, in het Engeland van 1215, op het ogenblik dat de Britse adel beslist dat
de koning hun rechten nu maar eens moet respecteren. Voor het eerst wordt hier de
sfeer waarin vrij kan worden gehandeld op zo’n manier gekaderd dat iedereen kan
verwijzen naar één rechtsgeldig document om zijn wettelijke rechten te laten gelden.
Rien ne serait plus faux que d’imaginer les successives déclarations de droits comme sorties ex-abrupto
de leurs rédacteurs. Ces textes sont le résultat d’un long processus qui a commencé avec la rédaction de
la Grande Charte en Angleterre en 1215, lorsque les nobles britanniques décidèrent de faire respecter
leurs droits par le roi. Pour la première fois, la délimitation de la sphère de l’activité libre était inscrite
de telle sorte que chacun pouvait se référer à un authentique document pour faire valoir son droit légal.
Nothing would be further from the truth than to think of the successive declarations
of human rights as having suddenly been spewed out of the mouths of their authors.
These texts are the result of a lengthy process that started with the drafting of
the Magna Carta in England in 1215, when the British nobility decided to compel the
king to respect their rights. For the first time, the extent of the freedom of movement
was set down in such a way that everyone was able to refer to an authentic document
to have their rights recognised under the law.
1215
Professor at University of Paris 1 Panthéon-Sorbonne
Director of l’Institut d’Histoire de la Révolution Française
ihrf.univ-paris1.fr
HABEAS CORPUS
Engeland kende in de loop van de 17e eeuw een lange periode van onlusten en opstanden die bijna het karakter van een burgeroorlog aannamen. Niettemin bleef men er teksten opstellen waarin persoonlijke rechten werden vastgelegd, tegenover de wil en willekeur van vorsten die zich vergeefs een Engels absolutisme probeerden aan te meten naar
het voorbeeld van Lodewijk de 14e. Zo schreef de zogeheten Habeas corpus-wet van
1679 voor dat niemand willekeurig mag worden opgesloten. De reden voor de aanhouding moet aan de betrokkene bekendgemaakt worden. Daarbij mag deze niet het recht
ontzegd worden zich te verdedigen en in geen geval mag zijn of haar fysieke integriteit
geschonden worden. Dit is een opmerkelijke ontwikkeling en vooruitgang in een eeuw
waarin Europa toch gekenmerkt wordt door absolute regimes, waar vorsten een grenzeloze macht hebben over hun onderworpen en horige onderdanen.
L’Angleterre, qui connaît au XVIIe siècle une longue période de troubles, de révoltes et de quasi
guerre civile, continue d’élaborer des textes garantissant les droits de la personne face aux volontés des
souverains d’imposer, en vain, un absolutisme à l’anglaise inspiré de Louis XIV. Ainsi l’acte de l’Habeas corpus (1679) signifie que nul ne peut être enfermé arbitrairement ; les motifs de son arrestation
doivent lui être signifiés, la liberté de se défendre ne peut lui être retirée, son intégrité physique ne doit pas
être violée. C’est une avancée remarquable en ce XVIIe siècle européen qui voit des systèmes absolutistes
se mettre en place, octroyant aux souverains un pouvoir infini sur leurs sujets soumis et obéissants.
England, which experienced a lengthy period of uprisings, revolts and virtual civil war
in the 17th century, continued to draw up texts guaranteeing personal rights against the
desire of monarchs to impose, unsuccessfully, an English absolutism inspired by Louis
XIV. The act of Habeas corpus (1679) therefore meant that nobody could be imprisoned arbitrarily; the reasons for arrest had to be explained, the freedom to defend
oneself could not be withdrawn and one’s physical well-being was not to be compromised.
This was remarkable progress in the 17th century Europe, which had seen absolutist
regimes set up, granting monarchs infinite power over their submissive, obedient subjects.
1679
ihrf.univ-paris1.fr
BILL OF RIGHTS
In februari 1689 bereiken we met de Bill of Rights opnieuw een mijlpaal in de collectieve verovering van individuele rechten. Enkele weken eerder was de toenmalige koning
van Engeland, James of Jacobus II, afgezet. Zodra zijn dochter en haar gemaal,
de prins van Oranje, uit de Verenigde Provinciën aankomen, krijgen ze het koningschap
aangeboden, op voorwaarde dat ze vredig regeren en instemmen met een beperking van
hun macht. De leden van het parlement verkrijgen dat het koningshuis de macht om
belastingen te heffen overdraagt en belooft de wensen te eerbiedigen van de Britse
onderdanen die hun vertegenwoordigers aanwijzen in het Hoger en het Lager huis
(House of Lords en House of Commons). De Bill of Rights is geen grondwet - tot op
heden heeft Engeland die overigens niet - maar wel een doorslaggevende stap
voorwaarts in de samenstelling van moderne parlementaire systemen op basis van de
principes van vrijwaren van collectieve rechten, politieke actie door de volksafgevaardigden, en beperking van de vorstelijke macht.
En février 1689, le Bill of Rights marque une étape fondamentale dans la conquête collective
des droits. Quelques semaines auparavant, le roi d’Angleterre Jacques II a été déposé. Sa fille et
son époux le prince d’Orange, débarqués des Provinces Unies, doivent accepter la limitation de leurs
pouvoirs afin de régner pacifiquement. Les membres du Parlement ont obtenu qu’ils délèguent leur
pouvoir de faire lever des impôts et qu’ils promettent de respecter les vœux des sujets britanniques
élisant leurs représentants à la chambre des Lords et à celle des Communes. Le Bill of Rights n’est
pas une constitution (l’Angleterre n’en a toujours pas) mais représente une avancée déterminante dans
la construction des systèmes parlementaires modernes fondés sur la préservation des droits collectifs,
l’action politique des délégués d’une communauté et la limitation des pouvoirs des souverains.
In February 1689, the Bill of Rights marked a fundamental milestone in the collective
achievement of human rights. The English king, James II, had been deposed a few
weeks earlier. His daughter and her husband, the Prince of Orange, having arrived
from the United Provinces of the Netherlands, were forced to accept the limitation
of their powers in order to rule in peace. Members of Parliament had managed to
delegate their power to raise taxes and they promised to respect the wishes of British
subjects electing their representatives to the House of Lords and House of Commons.
The Bill of Rights was not a constitution (England still does not have one), but represented decisive progress in the construction of modern parliamentary systems based
on the preservation of collective rights, political action by delegates of a community
and the limitation of monarchs’ rights
1689
ihrf.univ-paris1.fr
DECLARATION OF INDEPENDENCE
The American Revolution arose out of the desire of protestors to have their rights,
overridden by the State, respected. Its origin was once again the issue of taxes. Faced
with new taxes imposed by London, the American colonists demanded representation:
“No taxation without representation!” When the English refused, the American States
promulgated a declaration of independence on 4 July 1776 asserting the right to life,
the equality of Man, the fundamental freedoms of movement, expression and decision
as to the form the citizens’ government should take.
Natural rights therefore entered the political sphere. The American texts were a wonderful expression of several traditions and movements: a protest that placed Man and
the will of Man at the centre of global representation; a philosophy of the Enlightenment focussing its demands on natural rights and the idea of a social contract openly
approved by all.
De Amerikaanse revolutie ontspruit uit de wil van de opstandelingen hun rechten af te dwingen, die
door het moederland met de voeten werden getreden. Ook hier ligt een fiscale kwestie aan de grondslag.
In het licht van de nieuwe door Londen opgelegde belastingen eisen de Amerikaanse kolonisten een eigen vertegenwoordiging: “No taxation without representation!” De weigering van de Engelsen wordt
door de Amerikaanse staten op 4 juli 1776 beantwoord met een onafhankelijkheidsverklaring die het
recht op leven bevestigt, alsook het recht op de gelijkheid van eenieder en de vrijheid om zich te verplaatsen, zich uit te spreken en te beslissen omtrent de vorm van hun regering.
Langs deze weg doen de natuurlijke rechten hun intrede in de politiek. De Amerikaanse teksten geven perfect uitdrukking aan verscheidene tradities en bewegingen: het protestantse denken waarin de
mens en zijn wil centraal staan in de voorstelling van de wereld, een verlichtingsfilosofie die een centrale plaats toekent aan natuurlijke rechten en het idee van een maatschappelijk contract dat in vrijheid
door iedereen wordt aangegaan.
La révolution américaine naît de la volonté des insurgents de faire respecter leurs
droits bafoués par la métropole. C’est encore la question fiscale qui en est l’origine.
Devant les nouvelles taxes imposées par Londres, les colons américains exigent une
représentation : « No taxation without representation ! » Face au refus des Anglais,
les États américains promulguent, le 4 juillet 1776, une déclaration d’indépendance
affirmant le droit à l’existence, l’égalité des hommes, leurs libertés fondamentales
de se déplacer, de s’exprimer et de décider la forme de leur gouvernement.
Les droits naturels font ainsi leur entrée en politique. Les textes américains expriment à
merveille plusieurs traditions et mouvements : une pensée protestante mettant l’homme
et sa volonté au centre de la représentation du monde ; une philosophie des Lumières
plaçant au cœur de ses exigences les droits naturels et l’idée d’un contrat social librement
approuvé par tous.
1776
ihrf.univ-paris1.fr
DECLARATION OF HUMAN RIGHTS
The Declaration of Human Rights of 26 August 1789 opened up a new era in building up
relationships between people and their governments. Rights were henceforth described,
coded and guaranteed by the very fact that they existed, were written down and printed.
The text rapidly became very well-known and was translated into numerous languages.
From the end of the 18th century, it came to symbolise the revolutionary period and
freedoms, with which every country that had decided, like France, to leave feudalism
behind and enter the era of contemporary democracy would be familiar.
This declaration in 1789 was the result of a long tradition of conflict and struggle. This
text, patched together from several pieces of writing compared, cut and put together in
August 1789, the result of compromise, which would go down in history, was in theory merely a draft of a project that would have to be reworked. It would never again be touched, or even improved, thus giving the impression of a perfect original. It appears as the
preamble to France’s first Constitution in September 1791 and was adopted unchanged
in the Constitution of the Fifth Republic in 1958.
De Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger van 26 augustus 1789 luidt het begin in van een
nieuw tijdperk in de opbouw van de verhoudingen tussen mensen en hun regeerders. Voortaan worden rechten
neergeschreven, in wetten vastgelegd en gewaarborgd door het feit zelf dat ze bestaan, en dat ze opgesteld en gedrukt zijn. De tekst wordt al snel erkend en vertaald in vele talen. Hij symboliseert vanaf het einde van de 18e
eeuw het tijdperk van de revoluties en de vrijheden die voortaan toekomen aan alle landen die, zoals Frankrijk,
besloten hebben om de feodale tijd achter zich te laten en het tijdperk van de moderne democratie in te treden.
De verklaring van 1789 vloeit voort uit een lange traditie van strijd en debat. Ze is een samenraapsel van allerhande teksten die met elkaar vergeleken werden, in stukken geknipt en in augustus 1789 samengevoegd tot een
geheel. Het resultaat is dus een compromis. De tekst die in de herinnering zal voortbestaan, is in theorie maar
een zoveelste versie van een project dat nog voor herziening vatbaar was. Maar er zal niet meer aan geraakt worden. Er zal niets meer aan verbeterd worden, waardoor op de duur de indruk gewekt wordt dat hiermee de perfectie is bereikt. Zo wordt de verklaring als preambule opgenomen in de eerste Franse grondwet van september
1791 en wordt ze woordelijk overgenomen in de Grondwet van de Vijfde Republiek in 1958.
La Déclaration des droits de l’homme du 26 août 1789 ouvre une nouvelle ère dans
la construction des rapports entre les hommes et leurs gouvernants. Désormais les droits
sont décrits, codifiés, garantis par le fait même d’être, rédigés, imprimés. Le texte
est rapidement très connu et traduit dans de nombreuses langues. Il symbolise dès la fin
du XVIIIe siècle le temps des Révolutions et des libertés que vont connaître tous les pays
qui, comme la France, ont décidé de sortir de la féodalité pour entrer dans l’âge des
démocraties contemporaines.
Cette déclaration de 1789 est issue d’une longue tradition de luttes et de débats.
Bricolage issu de plusieurs écrits comparés, coupés et mis ensemble en août 1789, fruit
de compromis, ce texte qui va passer à la postérité n’est, en théorie qu’une mouture d’un
projet qui doit être refondu. Il ne sera jamais plus touché, ni même amélioré, donnant
l’impression d’une perfection originelle. Il figure comme préambule à la première Constitution
de la France en septembre 1791, et est repris à l’identique en 1958 dans la Constitution
de la Ve République.
1789
ihrf.univ-paris1.fr
DECLARATION OF THE RIGHTS
OF WOMAN AND THE FEMALE CITIZEN
Despite its prestige and the fear it breathed into the crowned heads of Europe, the Declaration of the Rights of Man in 1791 was criticised in France as not liberating and radical enough. Thus, the Declaration of the Rights of Woman and the Female Citizen
(which would be little read) appeared during the summer of 1791. Its author, Olympe
de Gouges, took the opposite view of all the articles of 26 August and put them in the
feminine. Nothing in their nature prevented women enjoying the same political rights
as men and they needed to be fully-fledged citizens in their own right. There were two
reasons for this: they gave birth to future citizens and they had all the abilities needed
to take on their role within the political world. The argument was relevant: since
women paid tax and climbed the ladder like men, they therefore needed to contribute
to the construction and exercise of a sovereign state. They were fully-fledged citizens…
but would have to wait until 1946 in France to get the vote.
Ondanks haar prestige en de vrees die ze de Europese hoven en koningshuizen inboezemt, komt er
kritiek op de “Verklaring van de rechten van de mens en de burger” uit 1789, omdat ze, met name
op het vlak van emancipatie, niet ver genoeg gaat. In de zomer van 1791 verschijnt daarom de “Verklaring van de rechten van de vrouw en de vrouwelijke burger”, die echter weinig gelezen zal worden.
Schrijfster van de tekst, Olympe de Gouges, vervrouwelijkt daarin artikel per artikel de tekst van
26 augustus 1789. Niets in de natuur belet vrouwen om over gelijke politieke rechten te beschikken
als mannen. Ze moeten volwaardige burgers worden en dit om twee redenen: zij zijn het die het leven
schenken aan de toekomstige burgers en ze beschikken over alle vereiste vermogens om een rol in de
politiek op te nemen. Haar redenering snijdt hout: aangezien vrouwen belastingen betalen en op het
schavot terecht kunnen komen, net zo goed als mannen, moeten ze ook de mogelijkheid hebben om bij
te dragen tot en deel te nemen aan het bestuur. Ze zijn volwaardige burgers, dat wel, maar zullen in
Frankrijk toch nog tot 1946 moeten wachten om te mogen stemmen.
Malgré son prestige et la crainte qu’elle inspire aux couronnes d’Europe, la Déclaration
des droits de l’homme de 1791 est critiquée en France comme insuffisamment émancipatrice et radicale. C’est ainsi que parait durant l’été 1791 la Déclaration des droits de
la femme et de la citoyenne (qui sera peu lue). Sa rédactrice Olympe de Gouges prend le
contre pied de l’ensemble des articles du 26 août pour les féminiser. Rien dans la nature
n’empêche les femmes de jouir des mêmes droits politiques que les hommes, elles doivent
être citoyennes à part entière. Et ce pour deux raisons : car elles donnent le jour aux
futurs citoyens, et car elles ont toutes les facultés nécessaire pour assumer leur rôle dans
la politique. Le raisonnement est pertinent : puisque les femmes payent des impôts et
montent sur l’échafaud comme les hommes, elles doivent aussi participer à la construction
et à l’exercice du souverain. Elles sont des citoyennes à part entière… mais devront
attendre 1946 en France pour voter.
1791
ihrf.univ-paris1.fr
DECLARATION
OF HUMAN RIGHTS
En juin 1793, les députés montagnards rédigent la constitution la plus démocratique
que la France ait connue. Comme en 1791, la Déclaration des droits commence par affirmer que le « but de la société est le bonheur commun ». Le texte reprend les fondements de celui de 1789 mais va bien plus loin dans la définition des droits sociaux :
droit à la subsistance (la société doit travail et aides aux malheureux), droit à l’instruction, garanties sociales (préhistoire des systèmes de sécurité sociale). En matière
de souveraineté, le peuple peut désormais intervenir grâce à la démocratie participative
(pétitions, etc.). Le droit d’insurrection face à un gouvernement usurpateur ou liberticide
est affirmé pour l’unique fois dans l’histoire des déclarations des droits. Autant d’avancées qui permettent de comprendre pourquoi le texte ne fut jamais appliqué et demeura
une référence dans la mémoire des mouvements émancipateurs du XIXe siècle.
In juni 1793 stellen de afgevaardigden van de Montagnards (Bergpartij) de meest democratische
grondwet op die Frankrijk ooit heeft gekend. Net als in 1791 begint de tekst met de bevestiging dat
de doelstelling van de samenleving het gemeenschappelijk geluk is. De tekst herneemt de fundamentele onderdelen van de verklaring van 1789 maar gaat een heel stuk verder in het definiëren van sociale
rechten: recht op levensonderhoud (de samenleving is werk en steun aan de armen verschuldigd), recht
op onderwijs, sociale waarborgen (een voorloper van onze sociale zekerheid). Wat de soevereiniteit betreft, kan het volk voortaan tussenbeide komen dankzij de participatieve democratie (petities, enz.).
Voor de enige keer in de geschiedenis van de rechtenverklaringen wordt hier uitdrukkelijk het recht
vermeld om in opstand te komen tegen een regering die rechten met de voeten treedt of vrijheden beknot. Al die vooruitgang verklaart tegelijk waarom de tekst nooit is toegepast en niet meer dan een referentie is gebleven in het geheugen van de emancipatorische bewegingen van de 19e eeuw.
In June 1793, the Deputies from the mountain regions drew up the most democratic
constitution France had ever known. As in 1791, the Declaration of Rights began by
asserting that “society’s aim is the common good”. The text adopts the substance of
the 1789 text but goes much further in defining social rights: right to subsistence
(society has a duty to provide work and welfare for the poor), right to education, social
guarantees (precursor of social security systems). In relation to sovereignty, the people
were now able to have their voices heard with the advent of participatory democracy
(petitions, etc.). The right of insurrection in the face of a government that usurps or
kills off freedom was asserted for the only time in the history of declarations of
rights. These advances demonstrated why the text was never applied and would remain
a point of reference in the recollection of the 19th century’s liberation movements.
1793
ihrf.univ-paris1.fr
ABOLISHING SLAVERY
La loi du 16 pluviôse an II (4 février 1794) peut être agrégée à ces conquêtes paradoxales du droit. Ce jour là, la Convention, sur une proposition du député Levasseur, abolit l’esclavage dans les colonies. Pour la première fois un pays esclavagiste prend une
telle mesure. La France en guerre veut donner un exemple éclatant aux monarchies
et s’attacher la cause des Noirs en révolte aux Antilles. Certes, bien des historiens ont
montré que la mesure pouvait être conjoncturelle et largement dictée par les événements
de Saint Domingue : il n’en demeure pas moins que les gouvernements révolutionnaires successifs conserveront cette mesure hautement symbolique. Il fallut le retour de
la dictature de Bonaparte pour qu’en 1802 cette loi soit abrogée et l’esclavage rétabli
jusqu’en 1848.
De wet van de 16e pluviôse van het jaar II (4 februari 1794) mag bijgezet worden in de galerij van
paradoxale veroveringen van rechten. Die dag wordt in de Grondwetgevende Vergadering, op voorstel van volksafgevaardigde Levasseur, de slavernij in de koloniën afgeschaft. Voor het eerst neemt een
land dat slavernij kent, een dergelijke maatregel. Frankrijk is dan immers in oorlog en wil een opmerkelijk voorbeeld stellen tegenover de monarchieën en de revolterende zwarten in de Antillen voor zich
winnen. Het mag dan wel zo zijn dat de maatregel door de omstandigheden geïnspireerd was en voor
een flink stuk gedicteerd door de gebeurtenissen op Saint-Domingue, het huidige Haïti, anderzijds blijft het toch een gegeven dat de opeenvolgende revolutionaire regeringen stuk voor stuk de uitermate symbolische maatregel zullen behouden. Pas met de terugkeer van de dictatuur van Bonaparte, in 1802,
zal de wet herroepen worden. Tot 1848 keert daarmee de slavernij terug.
The law of 16 Pluviôse* year II (4 February 1794) can be incorporated into these paradoxical legal achievements. On this day, the Convention, as proposed by Deputy
Levasseur, abolished slavery in the colonies. This was the first time a slave state had
taken such a step. War-torn France wanted to give a striking example to the monarchies
and support the cause of black people in rebellion in the Antilles. Admittedly, many
historians have shown that this could have been a temporary measure largely dictated
by the events in Saint-Domingue, but it nonetheless remains true that successive revolutionary governments would keep this highly symbolic measure. It took the return of
Bonaparte’s dictatorship in 1802 for this law to be repealed and slavery
re-established until 1848.
1794
ihrf.univ-paris1.fr
ABOLITION OF SLAVERY
Sitôt installée, la IIe République abolit l’esclavage par le décret du 27 avril 1848, rédigé
par Victor Scholcher. Bonaparte, tournant le dos aux idéaux de la république, avait
annulé le 20 mai 1802 les dispositions garantissant l’égalité entre tous les hommes du
territoire. Il fallut attendre les initiatives anglaises de 1807 interdisant la traite, puis
celle de 1833 abolissant l’esclavage, et enfin un long débat pour que l’esclavage soit
définitivement aboli sur le territoire français, libérant de fait 250 000 personnes réparties aux Antilles, à La Réunion et à Saint Louis du Sénégal. En 9 articles concis, le texte
considérant que l’esclavage est « un attentat à la dignité humaine » l’interdit et prône
une égalité entre tous les hommes quelle que soit leur couleur. 150 ans plus tard, l’esclavage demeure encore d’actualité, les formes modernes de traites n’ayant pas disparu.
De Tweede Republiek is amper geïnstalleerd of de slavernij wordt afgeschaft, via het decreet van 27
april 1848, van de hand van Victor Scholcher. Bonaparte, die de idealen van de Republiek de rug
toekeerde, had op 20 mei 1802 de bepalingen teruggeschroefd die de gelijkheid van alle mensen in het
hele Franse rechtsgebied garandeerden. Het was wachten op de Engelse initiatieven van 1807 en 1833
waardoor slavenhandel werd verboden en vervolgens de slavernij werd afgeschaft, alvorens in Frankrijk een lang debat op gang kon komen dat uiteindelijk uitmondde in de definitieve afschaffing van de
slavernij op het Franse grondgebied. Dat betekende de vrijheid voor 250.000 mensen op de Antillen,
het eiland Réunion en in Saint Louis, in Senegal. De tekst gaat ervan uit dat slavernij een “aanslag
is op de menselijke waardigheid” die moet worden verboden en predikt de gelijkheid van alle mensen,
ongeacht hun huidskleur. Helaas is slavernij 150 jaar later nog altijd actueel en kennen we nog moderne vormen van slavenhandel.
As soon as it was set up, the Second Republic abolished slavery with the decree of 27
April 1848, drawn up by Victor Scholcher. Bonaparte, in turning his back on the
Republic’s ideals, had declared void the provisions guaranteeing equality among all
men in France on 20 May 1802. It was not until the English initiatives of 1807
banning the slave trade, followed by that of 1833 abolishing slavery and finally a
lengthy debate that slavery was finally abolished on French territory, thereby liberating
250,000 people who left to go back to the Antilles, to La Réunion and to Saint Louis
in Senegal. In 9 concise articles, the text stating that slavery was “an attack on human
dignity” banned it, advocating equality between all men, whatever their colour. 150
years later, slavery is still topical, since modern forms of slavery have not disappeared.
1848
ihrf.univ-paris1.fr
A PREAMBLE TO THE CONSTITUTION
Au lendemain de la Seconde Guerre mondiale, une nouvelle constitution est rédigée en
France, précédée d’une déclaration qui instaure l’égalité entre tous et fait des
femmes des citoyennes à part entière. La France rejoint un mouvement initié par les
pays anglo-saxons au début du XXe siècle. Cette déclaration promeut la liberté individuelle et la protection contre les agissements des États, dans la logique de la violence
qui vient de déferler sur le monde. Elle réintroduit des droits sociaux et économiques
comme le droit au travail, la protection de la santé, l’accession à la culture, les garanties
contre le chômage, l’assurance d’une pension de vieillesse, la liberté de participer à un
syndicat, fondant un nouveau pacte de solidarité national et républicain.
Au XXIe siècle, les droits sociaux restent un défi à l’ordre du jour, dans un monde
où la règle des marchés et les nouvelles guerres économiques rendent toujours plus
précaires les conditions d’existence de centaines de millions de personnes.
Meteen na de Tweede Wereldoorlog krijgt Frankrijk een nieuwe grondwet. Die wordt voorafgegaan
door een verklaring waarbij de gelijkheid van alle mensen wordt bevestigd en vrouwen volwaardig burgerschap krijgen. Frankrijk sluit zich daarmee aan bij een beweging die aan het begin van de 20e
eeuw in de Angelsaksische wereld is begonnen. Na het geweld dat over de wereld was geraasd, sprak
de verklaring zich uit voor individuele vrijheid en bescherming tegen het geïntrigeer van Staten. Ook
doen de sociale en economische rechten hun herintrede: recht op werk, bescherming en gezondheid, toegang tot cultuur, waarborgen tegen werkloosheid, de garantie van een ouderdomspensioen, de vrijheid
om zich bij een vakbond aan te sluiten... De tekst is de basis voor een nieuw republikeins solidariteitspact.
Toch blijven sociale rechten ook in de 21e eeuw nog een hele uitdaging, in een wereld waar de wet van
de markt en nieuwe economische oorlogen de levensomstandigheden van honderden miljoenen mensen
almaar onzekerder maken.
After the Second World War, a new constitution was drawn up in France, preceded by
a declaration establishing equality for all and turned women into fully-fledged citizens
in their own right. France joined a movement started by the Anglo-Saxon countries at
the beginning of the 20th century. This declaration promoted individual freedom and
protection from actions by States in the aftermath of the violence that had just swept
through the world. It re-introduced social and economic rights such as the right to
work, health care, access to culture, unemployment guarantees, old-age pension insurance,
freedom to join a trade union, thus founding a new Republican and national
solidarity pact.
In the 21st century, social rights remain a challenge to be tackled in a world in which
the dominance of the markets and new economic battles are still making the living
conditions of hundreds of millions of people precarious.
1946
ihrf.univ-paris1.fr
A UNIVERSAL DECLARATION
OF HUMAN RIGHTS
Le 10 décembre 1948, une Déclaration universelle des droits de l’homme est adoptée
par l’Assemblée générale des Nations Unies. Elle comprend 30 articles, précis, renouant
avec l’esprit de la Déclaration française de 1789. Le préambule décrit la nécessité de rédiger un texte nouveau car la « méconnaissance et le mépris » des droits fondamentaux
expliquent la barbarie nazie. Les droits ne sont pas seulement des principes abstraits :
ils sont une culture, un savoir concret dont la négligence met en péril l’espèce humaine.
Les soucis des législateurs disent les urgences de 1948 – qui n’ont toujours pas disparu.
L’esclavage, la torture, le déni de protection juridique, la violation de la vie privée, les
persécutions, les mariages forcés, l’absence de droits sociaux, sont proscrits. Une nouvelle dimension définit l’être et ses devoirs : la dignité. Cette déclaration de 1948 invite à
un constat : dis-moi quels droits tu défends et je te dirai de quelles violences est victime
ton époque.
Op 10 december 1948 wordt door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een Universele
verklaring over de rechten van de mens goedgekeurd. Ze telt 30 welomschreven artikelen die teruggrijpen naar de geest van de Franse Verklaring van 1789. De preambule gewaagt van een noodzaak een
nieuwe tekst op stellen, nadat het miskennen en misprijzen van de fundamentele rechten tot de nazibarbarij hebben kunnen leiden. Rechten zijn geen abstracte principes maar een cultuur, een concreet weten,
die niet geminacht kunnen worden zonder dat de mensheid in gevaar komt.
De bekommernissen van de wetgevers betreffen dezelfde dringende problemen die nog altijd niet verdwenen zijn. Slavernij, foltering, het ontzeggen van juridische bescherming, inbreuken op de privacy, vervolging, uithuwelijking, het ontbreken van sociale rechten, enz. worden verboden. Er komt een nieuwe definitie van het individu en zijn plichten, gebaseerd op het begrip waardigheid. De verklaring van 1948
geeft aanleiding tot de vaststelling: Zeg me welke rechten je verdedigt en ik zal je zeggen van welke inbreuken je tijdperk slachtoffer is.
On 10 December 1948, a Universal Declaration of Human Rights was adopted by the
General Assembly of the United Nations. It consisted of 30 specific articles, reviving
the spirit of the French Declaration of 1789. The preamble described the need to draw
up a new text because the “ignorance and contempt” of fundamental rights explained
the barbarism of the Nazi regime. Rights are not just abstract principles: they are a culture,
a physical awareness and disregarding them jeopardises the human race.
The legislators’ concerns spoke of the need to act quickly in 1948, and this has still not
disappeared. Slavery, torture, denial of legal protection, breach of privacy, persecution,
forced marriage and lack of social rights are proscribed. A new dimension defines human beings and their duties: dignity. This 1948 declaration invites an observation: tell me
what rights you are defending and I’ll tell you the acts of violence your era is suffering.
1948
ihrf.univ-paris1.fr
INTERNATIONAL CONVENTION
ON THE RIGHTS OF THE CHILD
Pernicieuses, les nouvelles formes de mise en dépendances, d’asservissement, de violations
des droits sont moins immédiatement perceptibles qu’en 1789, mais elles existent toujours,
exigeant de préciser sans cesse les populations nécessitant une protection spéciale. C’est
dans cette perspective que la Convention internationale des droits de l’enfant est signée
en 1989 par les États de l’ONU. Elle vise à établir une liste de protections spéciales pour
les enfants. Leur humanité est définie par leur identité, confirmée par un état civil, et une
accession au savoir. La protection du corps est essentielle, tout comme celle de leur esprit.
L’enfant est un citoyen potentiel qu’il convient de protéger et d’éduquer.
800 ans après la Grande Charte et 200 ans après les textes américains et français, les droits
fondamentaux à l’existence, au respect de l’intégrité physique et à la libre détermination
sont encore à défendre. Il faut continuer à combattre toute forme d’oppression, point commun
ultime de ces textes qui ont jalonné l’aventure humaine de la conquête de la liberté.
De nieuwe vormen van afhankelijkheid, onderwerping, schending van rechten zijn minder zichtbaar dan in
1789 maar ze bestaan nog altijd en zijn misschien wel verderfelijker. Daarom moet nog altijd de eis gesteld worden van bijzondere bescherming voor bepaalde bevolkingsgroepen. Vanuit dat perspectief werd in 1989 door de
leden van de VN de “Internationale conventie voor de rechten van het kind” ondertekend, waarin een reeks van
speciale beschermende maatregelen voor kinderen wordt opgesomd. Hun menselijkheid wordt gedefinieerd door
hun identiteit, en bevestigd door hun burgerlijke staat. Ze moeten toegang krijgen tot kennis. Essentieel is bescherming van lichaam en geest. Het kind is een potentiële burger die beschermd en opgevoed moet worden.
800 jaar na de Magna Charta en 200 jaar na de Amerikaanse en Franse basisteksten, zijn fundamentele
rechten als het recht op leven, op respect voor de fysieke integriteit en het zelfbeschikkingsrecht van het individu
nog altijd geen verworvenheid. Nog altijd moet gestreden worden tegen allerhande vormen van onderdrukking, in
de geest van al die teksten die als mijlpalen de weg aanduiden die de mens heeft afgelegd in zijn streven naar vrijheid.
Pernicious as they are, the new forms of dependency, enslavement and violations of
rights are less immediately perceptible than in 1789, but they still exist, demanding that
populations requiring special protection be constantly re-stated. It was with this objective
in mind that the International Convention on the Rights of the Child was signed in 1989
by the UNO’s Member States. Its aim was to draw up a list of specific measures for
protecting children. Their humanity is defined by their identity, confirmed by a civil status
and access to knowledge. Physical protection is essential, as is protection of their minds.
Children are potential citizens who must be protected and educated.
800 years after the Magna Carta and 200 years after the American and French declarations,
fundamental rights to life, to respect for physical well-being and to free will still need to be
defended. We should continue fighting every form of oppression, the final aim common
to these declarations, which have punctuated human endeavour along the road to attaining
freedom.
1989
ihrf.univ-paris1.fr

Texts : Pierre Serna

Transcription

Documents pareils

nominatie_nomination

DE LEEFWERELD VAN VINCENT VAN GOGH IN FRANKRIJK.

technische fiche

contents - beck

Une belle histoire Zoals een mooi verhaal

Verbouwing woning Verbeke Transformation habitation

82 Recensies

argo ulisse 13

Verbouwing woning, Senningerberg Transformation d`une

Douche - Dupont Sanitair

Profiel voor de aanwerving van een jurist Een